4321

Τελείωσε. Μέσα σε αντικρουόμενα συναισθήματα σε ότι αφορά τόσο την ανάγνωση του βιβλίου ως αναγνώσματος όσο και των όσων εμπνέει για όσους θυμούνται κάτι από την εποχή που έζησαν ως παιδιά – αγόρια – έφηβοι – άντρες. Αντικρουόμενα γιατί αφενός δεν ήθελες να τελειώσει, αφετέρου γιατί ένοιωθες ότι ο κύκλος όλων όσων περίμενες να διαβάσεις αφού κατάλαβες την πορεία της ιστορίας, είχε αρχίσει να κλείνει και έπρεπε κάποια στιγμή να τελειώσει.

Με ρυθμό που πρωτοσυνάντησα διαβάζοντας το “Πόλεμος & πόλεμος” του Λάζλο Κρασναχορκάι αλλά περιέργως χωρίς να δημιουργεί το ίδιο αδιέξοδο, την ανάγκη δηλαδή να σταματήσεις το διάβασμα για να πάρεις ανάσα χωρίς να περιμένεις να μπει μια τελεία. Δεν είναι η εκπαίδευση του αναγνώστη μετά την ανάγνωση 2-3 παρόμοιων βιβλίων ο λόγος, περισσότερο είναι ότι τώρα το θέμα είχε να κάνει με αισθήματα και καταστάσεις που έχουμε βιώσει λίγο – πολύ ως δικές μας, ο Auster με τη γραφή του μας θυμίζει κάποια απ´όσα ζήσαμε, κυρίως ως έφηβοι, και αισθανθήκαμε, στον “Πόλεμο” ήταν κι ένα αδιέξοδο ώρες ώρες η μοναδικότητα όσων ένοιωθε ο πρωταγωνιστής της ιστορίας.

Στο 4321 δεν παρέλασε μόνο η Αμερική των ’50s-60’s. Πέρασε και η μετάβαση των ηρώων του από την απορία στην ψηλάφηση, απ´το μπουσούλημα στο σίγουρο περπάτημα κι από την συνειδητοποίηση στην εξέλιξη, τα 2/3 της διαδρομής του αινίγματος της Σφίγγας με ό,τι κόστος μπορεί να συνεπάγεται κάτι τέτοιο τόσο για τον άνθρωπο που προχωρά όσο και για τους εαυτούς του που αφήνει πίσω μετά από κάθε νέο τέλος ή κάθε αρχή μετά από τέλος.

Αν υπάρχει κάτι που μπορεί να τρομάξει ή καλύτερα να εκπλήξει όποιον το διαβάσει, είναι η ευκολία με την οποία μπορεί να μπει στα παπούτσια των ηρώων του Auster, να ταυτιστεί με τις κάθε λογής επιλογές τους και ενδεχομένως να δει την δική του πιθανή πορεία ζωής σε περίπτωση που επέλεγε διαφορετική κατεύθυνση στα σταυροδρόμια που συνάντησε στις ηλικίες από 15 έως 25 χρονών.

Γιατί μπορεί διαβάζοντας τις σελίδες να γνωρίζει κανείς καλύτερα την Αμερική την περίοδο που τρέχει η ιστορία αλλά αυτό λίγο έχει να κάνει με τα πρόσωπα που συναντάει όποιος διαβάζει το βιβλίο. Το σημαντικό είναι οι μια σταλιά άνθρωποι με τα μεγάλα τους όνειρα, τις ματαιώσεις, τους έρωτες, τους χωρισμούς και τις χαμένες τους προσδοκίες καθώς ανεβαίνουν βαθμούς στην επετηρίδα της ηλικίας, η συνύπαρξη μέσω όλων αυτών, των πολλών μας εαυτών και των μικρών θανάτων τους μέχρι να καταφέρει ο ένας, ο εκλεκτός, ο καλύτερος, ο παρόν, να ξεπεράσει όλα τα προηγούμενα και να ολοκληρώσει την πορεία ενηλικίωσής του χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τελειώνει η ιστορία ή το βιβλίο. Απλά το τέλος του βιβλίου είναι μια άνω τελεία στη διαδρομή της ζωής, ένας οδηγός επεξήγησης όσων οδήγησαν εμάς εδώ και μια απόπειρα ερμηνείας στο τί μέλλει γενέσθαι στην πορεία.

Αυτό είναι το στοιχείο που κάνει μεγαλειώδες το εγχείρημα του Auster να μεταφέρει όλες αυτές τις ζωές στο χαρτί, όπου ζωές είναι οι επιλογές και οι συμπεριφορές που τις καθορίζουν, για να ετεροπροσδιοριστούν στη συνέχεια μέσα από τα νέα πλαίσια που τις οδήγησαν αυτές οι συμπεριφορές, στα μονοπάτια των οποίων θα προσδιοριστεί το όχι και τόσο άγνωστο τελικά μέλλον.

Ένα βιβλίο που η απλότητα της περιγραφής τόσο σύνθετων συναισθηματικών καταστάσεων σε τέτοια έκταση και συγχρόνως σε τέτοιο βάθος, αρκεί από μόνη της να το χαρακτηρίσει μεγαλειώδες. Η γραφή του Auster, με την πυκνότητα και την διαύγεια στην περιγραφή της, γραφή απίστευτα δουλεμένη που επιτυγχάνει να κάνει κάτι τόσο υπερμεγέθες δύσκολο εγχείρημα να φαίνεται εύκολο μέσα από την αδιάλειπτη ροή της, είναι αποκαλυπτική για όποιον αντέξει να προχωρήσει στο διάβασμα των 1.217 σελίδων του βιβλίου. Η δε μετάφραση, δωρική στις σημειώσεις και ακριβής στις μεταφορές ρυθμού, γλώσσας, έντασης, εποχής, ήταν κυριολεκτικά μέσα στο πνεύμα του βιβλίου.

Ένα βιβλίο, συγκλονιστικό.